O szkole

            Dzisiejsza uroczystość zgromadziła władze miasta, duchowieństwo, rodziców, nauczycieli emerytów i nauczycieli pracujących oraz całą społeczność szkolną, aby uczcić jubileusz 40-lecia Szkoły Podstawowej im. Marii Curie-Skłodowskiej. Wprawdzie przypada on 01. 09. 2002 r., ale swoim świętem chcemy przyłączyć się do obchodów DNI TARNOGRODU. Przedstawiając historię naszej szkoły, chcę podkreślić, że to nie dzieje ostatnich 40 lat, lecz jej korzenie sięgają roku 1880, kiedy na terenie naszego miasta władze rosyjskie otworzyły dwu-klasową szkołę miejską, oczywiście z nauczycielami rosyjskimi. Placówka liczyła 5 oddziałów i stała się jednym z ważnych terenów rozpoczętego dzieła rusyfikacji.

W roku 1910 wzniesiono przy ul. Szkolnej murowany budynek przeznaczony na szkołę i zamierzano dobudować jeszcze piętro. Potrzebna była zgoda i pomoc miejscowej ludności. Mieszczanie jednak nie udzielili jej uważając, iż nie ma potrzeby wspierania zaborcy w jego planach rusyfikacji. Oprócz szkoły miejskiej funkcjonowała też placówka wyznaniowa, raczej o cechach przedszkola.

Po rewolucji 1905 r. i wydaniu ukazu tolerancyjnego Polska Macierz Szkolna otworzyła w Tarnogrodzie w roku 1906 szkołę polską, której nauczycielką była Pani Zofia Rudzka. Placówka, mieszcząca się w prywatnym domu, nie miała odpowiedniego wyposażenia. Dzieci przynosiły ze sobą stołeczki, a po lekcjach zabierały je do domu. Niezbyt długo ta szkoła funkcjonowała, gdyż zlikwidowały ją władze carskie, wprowadzając jako urzędowy język rosyjski, w którym miały być przeprowadzane wszystkie zajęcia dydaktyczne.

Po wybuchu I wojny światowej Rosjanie opuścili Tarnogród, a zajęły go wojska austriackie, które okupowały miejscowość do 1918 r. W tym okresie ponownie pozwolono otworzyć szkołę polską, której pierwszym kierownikiem został Pan Jan Składnik. Wraz z nim pracowali nauczyciele: Panie: Jadwiga Godziszewska, Irena Zielińska oraz Panowie: Józef Sieja, Adolf Gontarz i dwaj legioniści: Panowie Gołębiowski i Dzwonkowski. Dzięki staraniom Pana Jana Składnika powstało w 1917r. 4-klasowe progimnazjum. Jednak z powodu trudności lokalowych i małego zainteresowania społeczeństwa placówkę zlikwidowano.

Kiedy w roku 1920 ustały działania wojenne, zorganizowano w Tarnogrodzie Publiczną Szkołę Powszechną, którejZiembicką (późniejszą Panią Wysocką), Stanisławę Zającównę.

W l kierownikiem ponownie został Pan Jan Składnik. Po nim tę funkcję powierzono Panu Stanisławowi Wildze. W roku 1924 w wymienionej szkole pracowali następujący nauczycieli: P. Józef Ignacy Sieja, P. Zygmunt Wrona i P. Paweł Adamiec. Po wyjeździe z Tarnogrodu w 1930r. Pana Stanisława Wilgi kierownictwo szkoły objął Pan Józef Sokołowski. W tym okresie grono pedagogiczne powiększyło się o następujących nauczycieli: Państwa Weissów, Grzywaczów, Józefę atach 1933/34 zrodziła się konieczność zdobycia jeszcze jednego lokum na szkołę, ponieważ przybywało ciągle dzieci. Część placówki, jako szkołę nr 2 przeniesiono na „Zającówkę”, gdzie uczono się aż do okupacji niemieckiej.

Od roku 1933 kierownikiem szkoły był Pan Feliks Karwan.

Wkrótce nastały w Tarnogrodzie rządy gestapo, tj. tajnej policji niemieckiej. Aresztowano czterech nauczycieli: Feliksa Karwana, Franciszka Grzywacza, Józefa Sokołowskiego i Antoniego Weissa oraz dwóch uczniów: Kazimierza i Jana Bienia. Powrócił tylko uczeń Kazimierz Bień, pozostali zginęli w Oświęcimiu.

W czasie okupacji niemieckiej szkoła zasadniczo przestała istnieć. Budynek zabrali Niemcy, archiwum szkolne i bibliotekę zniszczono. Jednak, pomimo ogromnych trudności i wielkiego ryzyka, uczono dzieci polskie czytania, pisania i rachunków w szkole na „Zającówce”. Kierownikiem tej tajnej placówki był Pan Piotr Denis, natomiast nauczycielami Panie: Julia Grzywacz i Józefa Wysocka oraz Pan Kazimierz Smutek. W budynku szkoły nr 1 przy ul. Szkolnej przez pewien czas istniała szkoła dla dzieci ukraińskich, ale ją zamknięto przed ucieczką Niemców.

Od chwili wyzwolenia otwarto w Tarnogrodzie Publiczną Szkołę Powszechną. Jej kierownikami byli kolejno Państwo Julia Grzywacz, Roman Rosochacz, Jan Falandysz i Wiktor Wodziński. W budynku szkolnym na „Zającówce” w latach 1949-1951 zorganizowano dwuletnią Szkołę Rolniczą, której kierownikiem został Pan Jan Szczodrowski.

Miejscowe społeczeństwo, rozumiejąc potrzeby rozbudowy szkoły, poczyniło odpowiednie starania. W 1948 r. władze szkolne wyraziły zgodę na otwarcie szkoły ogólnokształcącej stopnia podstawowego i licealnego. Jednak już w 1951 r. zlikwidowano ją. Jako oficjalny motyw tej decyzji władze szkolne podały brak warunków do jej prowadzenia. Młodzież szkoły średniej przeszła do szkoły typu licealnego w Biłgoraju. Pozostała w Tarnogrodzie tylko siedmioklasowa Szkoła Podstawowa. Kierownictwo tej placówki powierzono w roku 1951 Panu Wiktorowi Wodzińskiemu.

Od roku 1951 notuje się szybki wzrost liczby dzieci, co w rezultacie zmusza mieszkańców do przeorganizowania szkoły. W latach 1957/58 odnajmowano więc lokale w posesjach prywatnych w rynku. Było to kłopotliwe zarówno dla nauczycieli, jak i dla uczniów. Zrodziła się konieczność budowy nowego gmachu. W dokumentach szkoły nie zachowały się żadne informacje z działalności placówki, gdyż, jak pisał w kronice szkoły prowadzonej od 1952 r. nieżyjący jej kierownik Pan Wiktor Wodziński, zostały one zniszczone w okresie okupacji. Jednak pamiętamy o tych uczniach i nauczycielach, chociaż nie wszystkich znamy z imienia i nazwiska, jak wielki wkład wnieśli w budowę polskiej szkoły. Szkoła im. Marii Curie-Skłodowskiej jest bliższa naszemu sercu, gdyż to w niej zdobywało wiedzę nasze pokolenie, nasze dzieci  i wnuki.

6 stycznia 1959 r. Gromadzka Rada Narodowa powołała Komitet Budowy Szkoły. Równolegle z tymi wysiłkami poczyniono starania o powiększenie szkoły. Zostały pomyślnie zakończone, więc 23 I 1959 r. Kuratorium Lubelskiego Okręgu Szkolnego wyraziło zgodę na otwarcie w Tarnogrodzie jedenastolatki.

27 III 1960 r. dokonano uroczystego wmurowania aktu erekcyjnego nowej szkoły podstawowej i szkół średnich w Tarnogrodzie.

1 IX 1962 r. naukę w nowo wybudowanej szkole rozpoczęło 603 uczniów (w roku szkolnym 2002/2003–320 uczniów).

15 IX 1962 r. dokonano poświęcenia nowego gmachu szkolnego, a oficjalne uroczystości oddania do użytku nowego budynku Szkoły Tysiąclecia miały miejsce 30 IX 1962 r. z udziałem władz wojewódzkich, powiatowych oraz miejscowego społeczeństwa.

24 V 1975 r. społeczności szkolnej przekazano sztandar ufundowany przez Komitet Rodzicielski przy czynnym wsparciu miejscowych zakładów pracy.

Przez 40 lat uczyło i wychowywało młodzież tej szkoły 95 nauczycieli. Pięciu z nich już nie żyje, wielu jest na zasłużonej emeryturze. Ci zaś, którzy pracują, kontynuują pozostawione przez nich dzieło–piękną misję kształtowania człowieka. W okresie 40 lat mury tej szkoły opuścili liczni wspaniali ludzie. Placówka nasza wyposażyła w podstawową wiedzę przyszłych lekarzy, księży, osoby konsekrowane, nauczycieli, inżynierów, znanych artystów i sportowców. Bardzo często byli to wcześniejsi laureaci bądź finaliści licznych olimpiad przedmiotowych, konkursów artystycznych i harcerskich oraz zawodów sportowych.

To na nauczycielach spoczywa obowiązek kształtowania serc oraz umysłów dzieci i młodzieży, pomoc w budowaniu fundamentów pod ich przyszłe życie. W okresie 40 lat uczniowie wraz z nauczycielami i rodzicami wspierali wiele inicjatyw społecznych. W kronice szkoły odnotowano między innymi zbiórki pieniężne na budowę Centrum Zdrowia Dziecka, Wioski Dziecięcej w Biłgoraju. Spieszymy z pomocą tam, gdzie oczekuje się od nas wsparcia. Jednak nadarza się dzisiaj wyjątkowa okazja, aby podziękować wszystkim tym z państwa, dzięki którym nasza szkoła istnieje, rozwija się i pięknieje.

Społeczność szkolna, z okazji jubileuszu 40-lecia, przyznała odznaki i dyplomy „PRZYJACIELA SZKOŁY” 23 osobom.

Kończąc swoje wystąpienie chcę podkreślić, że słowa patronki naszej szkoły Marii Curie-Skłodowskiej „Jestem z tych, którzy wierzą, że nauka jest czymś bardzo pięknym”- były, są i będą dla młodzieży tej placówki synonimem wszelkich cnót obywatelskich i ogólnoludzkich. Niech przyświecają jej w codziennej nauce i pracy dla wspólnego dobra naszej Ojczyzny.

 

Referat opracowała

Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Marii Curie-Skłodowskiej w Tarnogrodzie

mgr Jolanta Smolak